Batik: geschiedenis

Batik als woord

Het woord 'batik' is  vrijwel zeker afgeleid van het Javaanse batik dat 'stippel' betekent. De eerste geschreven verwijzing naar 'batik' is te vinden in een Nederlandse vrachtbrief uit 1641 in verband met een zending uit Batavia op Java naar Bengkulu aan de westkust van Sumatra. In een woordenboek uit 1721 wordt batik omschreven als kleetje, batik genaemt'.

Hieruit blijkt al dat batik toen al twee betekenissen had, te weten:
1. batik als uitsparingstechniek om materiaal te voorzien van kleurige motieven;
2. batik als textiel dat door middel van batiktechniek is bewerkt.
Tegenwoordig is aan het laatste nog een ruimere betekenis toegevoegd: textiel met batik-achtige motieven.
Batik is dus de techniek die zijn naam heeft gegeven aan het gelijknamige textiel.

Batik als techniek

De techniek zelf is zo oud als de menselijke beschaving. Al in het oude Egypte zijn resten stof gevonden die wijzen op toepassing van de uitsparingstechniek. Verder zijn er vroege voorbeelden bekend uit China, Peru en India. Waarschijnlijk is de techniek vanuit India naar Indonesië en Afrika overgekomen via oude handelsroutes.

Verspreiding via oude handelsroutes

Eén van die oude handelsroutes was de trans-Sahararoute. Deze handelsroute verbond al vroeg in de middeleeuwen de regio ten zuiden van de Sahara, zoals het huidige Ghana, met de handelsroutes rond de Middellandse zee. Met name via Berbers die op kamelen de Sahara overstaken.
Rond de Middellandse zee was Constantinopel, het huidige Istanbul, een knooppunt, waar de routes naar Azië, Europa en Afrika elkaar kruisten. De Zijderoute is bekend.
De Indische oceaan wordt wel gezien als de bakermat van de beschaving, vanwege de handel tussen de Mediterrane regio, Afrika en Azie, van India tot Indonesië. Via deze globale handelsroutes heeft ook de batik-techniek zich verder verspreid, alsmede de batik stoffen die als handelswaar werden meegevoerd.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten